Het zweet loopt in stralen langs mijn rug en in mijn ogen. Mijn kuiten beginnen langzaam te branden. Ik kijk achter me. We zijn nog maar enkele tientallen meters gestegen. Ik kijk omhoog. Zo te zien moeten we bovenop dit stuk berg zien te komen. En daarna nog zo’n 10 kilometer lopen. We zijn nog geen half uur op weg bij onze eerste wandeling in de Kaçkar bergen, in het noordoosten van Turkije. We hebben een gids geregeld die ons vier dagen meeneemt en ons inwijdt in de geheimen van de bergsport. Zoals het er nu naar uitziet, gaan we gewoon een paar dagen afzien. En lopen we ook nog de kans om beren tegen te komen of in een stortbui terecht te komen. Een ding is echter al snel zeker: de uitzichten zijn adembenemend en de inspanning meer dan waard.
De Kaçkar bergen: avontuurlijke bergwandelingen
De Kaçkar bergen liggen in het noordoosten van Turkije en zijn een uitloper van de Kaukasus. Je bent hier op een steenworp van de grens met Georgië. De hoogste top is die van Mount Kaçkar op bijna 4.000 meter. Vanwege de hoge ligging is de trekking over de top alleen van juli tot en met september te doen. Wij zijn er begin juni. De meeste wandelroutes liggen boven de 2.000 meter en daarmee zijn we er eigenlijk net iets te vroeg in het seizoen. Maar we lopen tot maximaal 2.800 meter en dat moet te doen zijn. Kate Clow (van de Lycian Way) heeft in de Kaçkar een aantal trekking routes uitgezet. Ze zijn echter nauwelijks gemarkeerd maar wel via gps te lopen. Heb je weinig bergwandelervaring? Dan huur het beste een gids. Wel zo veilig, blijkt tijdens onze vierdaagse.
Tip: kijk ook op de website van Culture Routes Society voor meer info over de Kaçkar en andere langeafstandswandelroutes in Turkije.
Kaçkar: ruig, kleurrijk en authentiek
Kijk om je heen en je ziet een landschap dat zo in de Alpen thuis kan horen. De weiden en de bladeren van de loofbomen zijn knalgroen, de lucht helderblauw. Witte wolken drijven over de besneeuwde bergtoppen. Bijna overal waar je loopt, hoor je water. Het zachte ruisen van een kalm stroompje of woest gekletter van een waterval die met donderend geweld naar beneden stort. Op de lager gelegen hellingen beginnen de kleurrijke lentebloemen al te ontluiken en hier en daar kom je nederzettingen met houten hutjes tegen. De weiden hier heten echter geen alm maar yayla. En als je dicht genoeg bij een dorpje bent, zie je het slanke silhouet van de minaret of hoor je op gebedstijden de zangerige oproep van de muezzin. Wat ontbreekt: skiliften, gondels en bergrestaurants. De Kaçkar zijn niet voorzien van dit soort toeristische faciliteiten en daarmee des te ruiger en authentieker.
Trekking in de Kaçkar: improviseren en zelf regelen
De authenticiteit van de Kaçkar als wandelbestemming maakt dat je er als individu een beetje moet pionieren. Openbaar vervoer is schaars, evenals overnachtingsfaciliteiten. Wij kwamen tijdens onze wandelingen geen andere wandelaars tegen en maar nauwelijks markeringen. Even om hulp of de weg vragen is er dus niet bij. Daarnaast moesten we enkele keren een wild stromende rivier en stukken sneeuw oversteken. Ook wel handig als je weet hoe dat moet. Onze ervaren berggids Duygu wist gelukkig precies hoe ze ons over en langs moeilijke stukken moest loodsen. Kaartlezen en kunnen omgaan met gps zijn ook wel goede eigenschappen in dit gebied. En een goede conditie. De hellingen zijn steil, je wandelt veel hoogtemeters en paden zijn er vaker niet dan wel. O ja, en dan die beren. Die zijn er dus gewoon nog echt! Maar daarover zo meer.
De Kaçkar voor dummies
We beginnen onze expeditie aan de noordkant van de Kaçkar. Vanaf de Zwarte zeekust ben je binnen een halfuur in Çamlıhemşın. Vanuit dit plaatsje lopen twee kloven omringd door steile rotsen richting verschillende yayla’s en de steilere hellingen van de Kaçkar. De weg volgt overal de rivier die ook door de kloof stroomt. In Çamlıhemşın en het verderop gelegen Ayder zijn voldoende overnachtingsmogelijkheden en restaurantjes. Je kunt er ziplinen en baden in zwavelbronnen. Of even voorbij Ayder parkeren en in ongeveer 2,5 uur via de weg naar een van de lagere yayla’s lopen. De weg is slecht maar met een krachtige en wat hogere auto is ook dat te doen. De andere vallei, de Fırtına of stormvallei heeft een goed begaanbare weg langs kleine nederzettingen, oude bruggen en het stoer bovenop een rots gelegen Zilkale kasteel. Ook hier geldt: hoe verder in de kloof je komt, hoe slechter de wegen.
Van Ayder naar Yukarı Kavrun
Vanuit Ayder rijden we met onze Dacia Duster naar de nederzetting Galer. Onderweg passeren we nog een plek waar duidelijk een lawine heeft plaatsgevonden. Bij Galer vind je een recreatieplek waar je kunt picknicken, er zijn nog toiletten en een klein café, Yusuf’un Yeri. We volgen de onverharde weg door een dennenbos en langs de rivier. Overal waar je kijkt is het groen en in de verte zie je al de besneeuwde toppen van de Kaçkar. Wie het echt van plan is, kan ook van hieruit naar de top. Maar daar is het nu nog te vroeg in het seizoen voor. Deze weg is makkelijk te lopen. Wel wat stijging maar als je de weg volgt, is verdwalen geen optie.
Verlaten huisjes op de yayla
Als we het tijd vinden voor een kleine pauze, zijn we net bij het onderste deel van de Kavrun yayla, Aşağı Kavrun. Enkele verlaten huisjes en een waterbron, meer is het niet. Het is ook voor de yayla bewoners nog te vroeg. We komen alleen een man met zijn kudde koeien tegen. Wat we wel zien: velden vol kleine gele rhododenderons. De Kaçkar hebben een unieke diversiteit aan flora en fauna en deze oersterke plantjes groeien tot wel 3.000 meter. Op veel plekken loopt het water gewoon van de bergwand. Vanaf een rots of door menselijk ingrijpen geleid naar een bron. Dit water kun je ook gewoon drinken. Een omgevallen elektriciteitspaal duidt op een lawine en dat betekent: voorlopig nog even geen elektriciteit op de yayla.
Toevallige ontmoeting en lunch met nieuwe vrienden
Vlakbij ons einddoel, het bovenste deel van de Kavrun Yayla, ontmoeten we Ömer en drie vrienden. Zij hebben voorbereidingen getroffen om hun bijenkasten te plaatsen. Het werk zit erop, ze gaan eten en of wij zin hebben om als gast mee te eten? Uiteraard. Via een kronkelig paadje lopen we tussen de huisjes door en bij een van de huisjes is het één en al bedrijvigheid. Nog meer mensen en een familie die voor een lunch met salade, gehaktballen en rijst gezorgd heeft. Dat en de meloen als toetje gaan er bij ons wel in. Wij trakteren op stroopwafels en Hollandse klompjes. Na de thee gaan we weer terug. Er dreigt regen en we hebben nog een flink stuk te lopen.
Lift van Arabieren
Dikke druppels vallen op ons hoofd. En we zijn nog maar net op weg terug. Dit is ook de Kaçkar. Van het ene op het andere moment kan het weer omslaan. En dat maken we meteen mee. Liefst gaan we naar de auto lopen en een eerste aangeboden lift slaan we daarom af. Het gaat echter steeds harder regenen en na een paar minuten worden we achterop gereden door een Dacia Duster (de meest populaire huurauto hier) met 3 Arabieren erin. We aarzelen even maar ploffen dan toch dankbaar op de achterbank. Deze streek is vanwege het natuurschoon heel populair onder de bewoners van de Golfstaten. Ook Saeed en zijn vrienden zijn voor even ontsnapt aan de droge woestijn. Na een hobbelige rit zetten ze ons veilig weer bij onze eigen Dusty af en gaan wij nog een lekker kopje thee op de goede afloop drinken bij Yusuf.
Het echte werk: de eerste etappe van Kaçkar trekking
Inmiddels zijn we ‘verhuisd’ naar Barhal in de zuidelijke Kaçkar. Hier begint onze vierdaagse. Vanuit Barhal rijden we ’s ochtends naar Amanesket Yayla. Verrassing: over een onverharde, smalle weg vol kuilen en haarspeldbochten. We parkeren bij de kleine nederzetting en hijsen onze rugzakken op onze rug. En dan zijn we terug bij de inleiding van dit artikel. Geen pad, een steile met gras en lage struiken begroeide helling en losse stenen. Dit is even andere koek. We moeten toch echt die berg op om naar te kam te gaan voor de rest van de route. En dat is zwaar, kan ik je vertellen. Het is maar een paar honderd meter omhoog, maar dat zijn wel meters die tellen. Zeker als je ook over stukken sneeuw je weg moet zien te vinden. Gids Duygu weet gelukkig precies hoe dat moet en maakt telkens een pad waarover wij in haar voetstappen volgen.
Adembenemende wandeling
Deze eerste wandeling is letterlijk en figuurlijk adembenemend. Op steile stukken moet je af en toe even stilstaan om op adem te komen en het ergste zweet weg te vegen. De uitzichten zijn daarentegen adembenemend in positieve zin. Overal groene hellingen, ruige rotsen, besneeuwde toppen, watervallen en berghutjes. We picknicken bij Satibe Campsite. Dat klinkt luxer dan het is. Een relatief vlak stukje bovenop een berg met een vuurplaats, een bron en een heus toilet. Verdere faciliteiten: zelf meenemen. Maar dan heb je wel een lunch of overnachting met 360 graden uitzicht. Na de lunch dalen we af via een dennenbos. Ook best weer steil en niet een echt pad maar dankzij onmisbare Duygu komen we beneden op het juiste punt om onze tocht te vervolgen. Terug bij de auto hebben we maar een dikke 6 kilometer te voet afgelegd. Terug naar Barhal voor thee en een warme douche!
Tweede etappe Kaçkar trekking Yaylalar – Demirdöven
Vanuit Yaylalar (ook wel Hevek in de Georgische benaming) beginnen we aan dag 2. En die begint al net zo inspannend als dag 1! Weer flink klimmen en hoogtemeters overbruggen. Na 40 minuten blijken we nog maar 600 meter gelopen te hebben, zegt Duygu. Nou, lekker dan! We zijn ook al bijna gestruikeld over een slang die nog net aan onze zware bergschoenen kon ontsnappen. Eenmaal op de kam steken we weer stukken sneeuw over en genieten we van het wederom spectaculaire uitzicht. Ook vandaag belanden we weer in een regenbui. Niet zo’n heftige en gelukkig zijn we net bij een yayla waar we in een van de hutjes kunnen schuilen. Na de picknick dalen we met nieuwe energie en zonder regen langzaam een stuk af door een mooi bos. En ja hoor, dan zien we ze!
Ik zag twee beren…
Vooraf hadden we wel gelezen dat er in de Kaçkar bergen nog beren leven. Dan denk je: ‘dat zal wel, die gaan wij toch niet zien’. Maar ze zijn er wel degelijk en als wij nietsvermoedend op onze voeten letten om niet te struikelen, staat Duygu stil en slaat berenalarm. ‘Kijk daar, beren!’. Gelukkig bevinden de honingkleurige teddy’s zich op een paar honderd meter afstand, op een andere helling met een rivier ertussen. Maar het zijn toch échte beren. Helaas net wat te ver voor een goede foto maar dit is toch wel even een bijzonder moment. Overigens hoorden we ’s middags van de bewoners van Yaylalar dat ze ’s winters als er veel sneeuw ligt ook gewoon afzakken richting het dorp als ze niet in winterslaap en op zoek naar voedsel zijn.
Natte voeten
Na een droge overtocht over een bergbeek via een smalle brug houdt ons geluk even op. Dikke druppels, onweer in de verte en we moeten nog een paar kilometer. Regenjassen aan, beschermhoezen om de rugzakken en toch maar doorlopen. Dankzij een hutje op Vehnal Yayla kunnen we weer even schuilen voor de ergste regen, inmiddels een echte plensbui. Als die over is, rest ons nog het laatste deel en dat is de afdaling naar Demirdöven die deels over een pad en deels langs een weggetje loopt. Vandaag hebben we 9 kilometer afgelegd en die zijn weer aardig te voelen. De aanblik van onze blauwe Dusty waarmee een van de inwoners van Yayalar ons komt ophalen, doet weer deugd. Omdat er nauwelijks openbaar vervoer is in de vallei, ben je wel afhankelijk van hulp, maar in Turkije is die gelukkig nooit ver weg.
Derde etappe Kaçkar trekking: twee wandelingen vanuit Olgunlar
Duygu laat niets aan het toeval over en is continu op de hoogte van de weersvoorspellingen. Gelukkig maar, want je wordt liever niet op een verlaten bergtop door noodweer overvallen. Voor vandaag gooit ze het programma om. We gaan met Dusty de Dacia naar Olgunlar, een dorpje op een kwartier rijden van Yaylalar. Daar is een cafetaria en die is open. Heeft ze ook al gecheckt. We zullen er twee kortere en minder steile wandelingen maken met een pauze in het cafeetje. En gaat het keihard regenen, dan zijn we relatief snel weer terug. Wij zijn ook wel blij met een beetje ‘rustdag’. En het vooruitzicht van een lunch in de enige cafetaria van dit gebied maakt ons ook enthousiast.
Wandeling 1 via de linkse beek richting Hastaf Yayla
In Olgunlar komen ter hoogte van het cafeetje twee beken samen. We beginnen ’s ochtends langs de linkse beek. De weide en het pad zijn niet steil en we maken ons op voor een ontspannen wandeling. Wel moeten we even een omtrekkende beweging langs een kudde koeien maken. Duygu vertrouwt ze voor geen cent. Wij zijn al lang blij dat het geen beren zijn. De koeien staren ons alleen maar een beetje suf aan en maken geen aanstalten om tot de aanval over te gaan. We volgen de beek en dan wacht ons weer een verrassing. De beek is door de regen breder dan verwacht maar we moeten er overheen. Duygu kiest de beste oversteekplaats en we gebruiken wandelstokken als hulpmiddel om veilig over te steken. De volgende beek is echt te breed en ook omdat er weer regen aankomt, keren we vanaf daar terug naar het beginpunt.
Wandeling 2 via de rechtse beek richting Dibe Yayla
We zijn niet helemaal droog teruggekomen in Olgunlar en blij dat het café open is. We genieten van de lunch terwijl een keiharde hagelbui op het golfplaten dak klettert. Als de lucht is opgeklaard, verlaten we het café richting de andere beek. De waardin is verbaasd als wij foto’s maken van de knalpaarse orchideeën voor haar deur. ‘Bijzondere bloemen? Orchideeën? Oké…’. Voor haar zijn dit gewoon hetzelfde als madeliefjes en boterbloemen. Je kunt ze niet eten dus dat maakt ze voor de mensen hier al minder interessant. Na een uur horen we de donder alweer rollen, wordt de lucht grijs en voelen we opnieuw druppels. We hebben inmiddels zo ver gelopen dat de bloemetjes schaarser worden en de terugweg straks nog langer. Terugkeren dan maar. Het café is weer dicht maar de waardin ziet ons langskomen en maakt snel de deur weer open, zet thee en stookt de kachel op.
Vierde etappe Kaçkar trekking: Yaylalar – Mikelis
Vanuit ons pension beginnen we aan de laatste dag. Er is een heus pad en het is niet eens steil. Het lijkt opnieuw een ontspannen dagje te worden. Net als ik dat denk, dient de eerste rivier zich alweer aan. Schoenen uit en met stokken naar de overkant waden. Dan is het relaxt wandelen ook gelijk voorbij. Geen pad meer. Gras, stenen, struiken en steil omhoog en bedenk zelf maar hoe je er komt. Wel zien we hier voor het eerst enkele geel/rode merktekens die een route aangeven. Inmiddels zien we zelf ook al een beetje hoe een route loopt. Als je bovenop een kam staat, zie je over de flank van de volgende berg een lijn lopen en daar ongeveer loopt het pad. Dat meestal geen echt pad is maar wel te belopen. Nog even een paar stukken sneeuw oversteken, maar ook hier zijn we al bedreven in.
Picknick op het dak van de wereld
We pakken onze meegebrachte etenswaren uit op weer een mooie plek. Voor de laatste keer genieten we van 360 graden uitzicht op de Kaçkar bergen. Ons eindpunt, de Modut Yayla ligt niet meer zo ver weg en we hoeven alleen nog maar af te dalen. Gelukkig treffen we nog wel een rivier waar we overheen moeten. Vriendin Ans kiest voor de slippers met stokken oversteek onder leiding van Duygu en ik besluit een sprong te wagen. We komen allemaal weer veilig op de andere oever. Ook in Modut is nog geen levende ziel te bekennen. Er loopt wel een weg naartoe maar volgens onze dorpelingen was die te slecht om over te rijden. De auto wacht ergens verderop op ons. We moeten langs de weg een paar kilometer afdalen.
Spookdorpje op de klif
We komen nog langs een paar hutjes op een klif die écht verlaten lijken. In een van de huisjes staat nog een houten wiegje, hangt een ansichtkaart en ligt een boekje met Arabische teksten. Er ligt een soort houten werktuig in het gras en van sommige hutjes is het dak of de muur ingestort. Dit lijkt me nu zo’n plek waar niemand zijn eigendom meer komt opeisen. Waarschijnlijk zijn de voormalige bewoners weggetrokken of overleden. De hutjes zijn zo primitief en in slechte staat dat geen mens er volgens mij nog over denkt om hier te gaan zitten. Als je al op de yayla wil verblijven, dan bouw je wel weer wat nieuws op een makkelijker plek. Daar zijn Turken heel makkelijk in. Ik heb me de afgelopen dagen ook echt verbaasd over de hutten. Soms, net als deze, op onmogelijke plekken gebouwd waar verdere faciliteiten voor een comfortabel leven ontbreken.
Tips voor een verblijf in de Kaçkar bergen
- Het seizoen is kort, van half juni tot half september ongeveer. Reserveren bij een pension is aanbevolen. Vooraf checken of het er nog is én open is, ook.
- Openbaar vervoer is schaars en transport regelen is tijdrovend. Met een huurauto ben je flexibel. Kies een auto met een behoorlijk vermogen en automaat. In de zomermaanden lukt het waarschijnlijk wel zonder vierwielaandrijving.
- Zorg voor een complete wandeluitrusting: hoge schoenen met stevige zolen, regenkleding, zonbescherming, stokken, slippers/sandalen voor als je nog een rivier moet oversteken, goede rugzak, noten/energierepen, waterfles of thermos, batterijoplader voor je telefoon en EHBO-setje.
- Hoewel het boek van Kate Clow gedateerd is, geeft het toch veel informatie over de regio. Kijk op https://www.trekkinginturkey.com/. Samen met de bijhorende kaart handig als voorbereiding en naslagwerk. Markeringen ontbreken veelal, zorg er daarom voor dat je overweg kunt met gps en de coördinaten van de routes hebt. Te verkrijgen bij de Culture Routes Society wanneer je hun boek hebt. Of huur een gids.
- Kant- en klare Kaçkar arrangementen vind je bijvoorbeeld bij Başka Rota, Mithra Travel en MONTIS. Zij kunnen ook een gids regelen of een tour naar individuele wensen maken.
- Wil je naar de noordelijke Kaçkar, dan is vliegen op Trabzon of Rize het handigst. Vanaf Trabzon is de zuidkant dik 4 uur rijden met eigen auto. Erzurum airport ligt dan dichterbij.
- Banken en geldautomaten zijn schaars. Zorg voor voldoende contanten. In Barhal en Yaylalar is een klein supermarktje met basisboodschappen.
- Een goede basisconditie is belangrijk. En houd rekening met de hoogte.
